Kurumlar dış dünyayla ve çalışanlarıyla sözlü/yazılı/görsel iletişimlerini, iletişim stratejistleri ve görsel iletişim tasarımcıları tarafından belirlenmiş kurallar dahilinde yürütmeye çalışırlar. Bu kuralları içeren belgelere de “kurumsal kimlik/iletişim kılavuzu” diyoruz. Daha önce hiç görmediyseniz, örnek olarak Princeton University’nin görsel iletişim kılavuzuna şuradan bakabilirsiniz. (Bu tür bir kılavuz, sadece kurum adına görsel malzeme üretenleri değil, örneğin yaptığı afişe bu kurumun logosunu eklemek zorunda olan dışarıdan bir tasarımcıyı da ilgilendirir.)

Günümüzde siyasi partilerin de iletişim kılavuzları var. Hatta genel kurumsal kimlik/iletişim kılavuzlarına ek olarak seçimler için ayrıca seçim kılavuzları üretiyorlar. Partiler bu kılavuzlarda hem belirlenen genel iletişim kurallarını (ör: “İdeal konuşma süresi 15-20 dakikadır.” – CHP) hem de detaylı görsel iletişim yönergelerini milletvekili adaylarına ve kampanyalarda görev alacak görevlilerine ve gönüllülerine iletiyorlar. Ben de bugün 7 Haziran 2015 genel seçimi için hazırlanan iletişim kılavuzlarına/malzemelerine baktım, ilgimi çeken bazı şeyleri tasarım eleştirisi yapmadan belgeledim. Buraya koyduğum kısmı işin tipografi odaklı bir özeti; içeriği merak ederseniz verdiğim bağlantılara bakarak siteleri/belgeleri incelemenizi öneririm. (Bu yazıyı yazdığım 20 Nisan tarihinden sonra ilgili sitelerde birçok ekleme/değişiklik yapıldı; vakit bulursam bir güncelleme yapacağım.)

 

Adalet ve Kalkınma Partisi

AKP seçim için adaylarına ve kampanyaları yürütecek kişilere yönelik böyle bir site hazırlamış:

Burada, tek tek bıyık teli sayabildiğimiz büyüklükte Davutoğlu fotoğraflarından broşürlere, tişörtlerden şemsiyelere her türlü baskı dosyasını indirmek mümkün. İletişim Stratejisi kısmı görsel ürünlerden bağımsız olarak genel iletişim kurallarını içeriyor. (ör: “Teşkilatlar ve seçim büroları, yapacağı bir çalışma ile seçmenin sorabileceği sorulara önceden cevap hazırlamalıdır.”) Ayrıca bu sitenin (ve internet uygulamalarından bahseden eşinin) bilgi içeriğini 144 sayfalık bir PDF dosyası olarak indirebiliyoruz. İçindekiler şöyle:

Fontlar

AKP kurum kimliği yazı karakteri olarak Univers font ailesini, kurum kimliği yardımcı yazı karakteri olarak da Futura font ailesini kullandığını açıklıyor. Normalde 670 dolara ve 417 dolara satın alabildiğiniz bu seçkin font ailelerini (Condensed Bold’undan Light Italic’ine, ve büyük ihtimalle Türkçe karakterleri eklenmiş olarak) hiç para vermeden AKP’nin sitesinden indirebiliyorsunuz. (Font satın almak ciddi bir iştir ve lisans sözleşmelerinde aldığınız dosyaları başkalarına dağıtamayacağınız yazar.) “Kampanya sloganı ve tipografik uygulaması” adımında iki font daha ekleniyor: CgGothicNoThree ve AF Pepsi. Bu iki fontu indiremiyoruz; doğrudan tasarladıkları tipografik kompozisyonu indirmemize izin veriyorlar. (Herhalde Türkçe diyakritik işaretlere yapılan işkenceyi bizim de hakkını vererek yapabileceğimize güvenmiyorlar.)

AKP, milletvekili adaylarına kişisel web siteleri için kaynak dosyaları da veriyor, böylece bu mecrada da görsel dilinin devamlılığını sağlıyor:

 

Cumhuriyet Halk Partisi

CHP’nin adaylara yönelik sitesi şöyle:

Sadece iletişim ilkeleri metninden oluşan, kampanyanın belkemiği olan protesto alkışıyla ilgili yönergeler de içeren 12 sayfalık bir PDF dosyası indirebiliyorsunuz. (Örneğin protesto alkışının yaklaşık 120 saniye sürmesi gerektiğini ve “cami başta olmak üzere ibadethaneler, hastaneler, kabristanlar, cenaze törenleri, ilk ve orta öğretim okullarında” asla yapılmaması gerektiğini öğreniyoruz. Ayrıca ünlülerin protesto alkışına katılmasını sağlayıp bu görüntüleri sosyal medyada yayma önerisi de var.)

Fontlar

CHP, ayrıntılı yönergeler vermeden “Seçim kampanyası boyunca kullanılacak fontlarımızı aşağıdaki “İndir” butonundan indirebilirsiniz.” diyor ve şöyle ortaya karışık bir paket indirtiyor:

Hatırlatayım: AKP gibi CHP de bu fontları kendi sitesi üzerinden herkese dağıtarak hukukdışı bir iş yapıyor – burada da tahminen 300 dolarlık bir toplamdan bahsedebiliriz. Bu kümenin içinde CHP-BoldCond dikkat çekiyor; görebildiğim kadarıyla Myriad Pro Bold Condensed’in çift katlı ‘a’ harfi yerine tek katlı bir ‘a’ koyarak üretilmiş (yasal olup olmadığını bilmediğim) bir çeşitleme.

Sanırım CHP (önceki seçimde hazırladığı gibi) ayrıntılı bir seçim kılavuzu hazırlamayı henüz bitirememiş. En azından kurumsal kimlik kılavuzunu görmek için CHP’nin ana sitesinin menüsünde gördüğüm Kurumsal Kimlik bağlantısına basınca da (yazdığım tarih itibariyle) sayfa açılmıyor, ana sayfaya yönleniyor. (Yıllar önce indirdiğim CHP Kurum Kimliği kılavuzunda kurumsal aile Futura imiş.)

 

Milliyetçi Hareket Partisi

MHP adaylara yönelik ayrı bir site yapmak yerine ana sitelerine girişte bir pop-up kutudaki bağlantılar ile ilgili içeriğini aktarmayı seçmiş:

AKP ve CHP’nin aksine MHP yüzlerce megabaytlık lider fotoğrafları paylaşmamış. AKP’ninkinin yaklaşık yarısı uzunluğunda (68 sayfalık) bir iletişim kılavuzunu PDF dosyası olarak indirebiliyoruz. AKP gibi MHP de web ve sosyal medya uygulamaları için bir bölüm ayırmış, fakat sayfa sayıları arasında dramatik bir fark var (25 ve 2). Kılavuzun içindekiler şöyle:

Fontlar

MHP’nin font seçkisi şöyle:

CHP gibi MHP de kendi adını taşıyan fontlar üretmiş. MHP bunu Helvetica’yı değiştirerek yapmış, ve CHP’nin tek harflik değişiminden farklı olarak “MHP” fontlarında Helvetica’ya göre birçok harfte değişiklik görüyoruz. Ve görebildiğim kadarıyla AKP ve CHP’den farklı olarak MHP fontları indirmeye açmamış. Bu bilinçli bir karar mı, yoksa unutmuşlar mı, bilemiyorum. Üstelik paletinde 5 adet “kendine ait” font varken paylaşmaya en müsait parti MHP; “MHP” isimli fontlara çok yakın olan iki lisanslı fontu (Helvetica) kullanmaya/paylaşmaya hiç gerek yok.

 

Halkların Demokratik Partisi

HDP “2015 Seçim Malzemeleri” banner’ıyla yönlendirdiği şöyle bir sayfa yapmış:

Bunun dışında bir kılavuz bulunmuyor. HDP de lider fotoğrafları paylaşma ihtiyacı hissetmemiş.

Fontlar

HDP de fontları indirtiyor, fakat bunu ayrı bir paket olarak değil de tasarım kalemlerini içeren paketlerin içine koyarak yapıyor. Yani “Aday El İlanı” paketini indirdiğinizde içinden fontlar da çıkıyor. 49 dolar değerindeki Brothers Bold ve 49’ar dolarlık Cholla Slab Regular ve Bold halklara dağıtılmış.
 

---

 

Tipografik not: Genel olarak yazıyüzü tasarımlarından değil de doğrudan seçilen/dağıtılan font dosyalarından bahsettiğimiz için özellikle “yazıyüzü” veya “yazı karakteri” yerine “font” kelimesini kullanmayı tercih ettim.

---

 

English: This is a post documenting the (visual) communication guidelines of the Turkish political parties for the 2015 elections, with a particular focus on the fonts they choose (and illegally distribute).